عرفات نام صحرایی است وسیع و هموار، در دامنه کوهی به نام "جبل الرحمه" که در جنوب شرقی مکه قرار دارد.

طول تقریبی این صحرا دوازده کیلومتر و عرض آن 5/6 کیلومتر است. عرفات در 21 کیلومتری مکه واقع شده و بخش عمده آن از حرم خارج است.

برخی آن را جمع "عرفه" و به معنی کوه و بلندی ذکر کرده اند، بعضی نیز آن را از عرفان، شناخت و معرفت دانسته و برای چنین نامگذاری نیز ریشه های تاریخی قائل شده اند. از جمله آن که حضرت آدم و حوا پس از هبوط به زمین و بعد از جدایی طولانی در این صحرا به یکدیگر رسیده و با هم آشنا شده اند.

عده ای نیز گفته اند عرفات ( به معنای آشنایی ) به آن علت است که حضرت ابراهیم (ع) در اینجا توسط جبرئیل با مناسک خود آشنا و به آنها عارف شد.

وقوف در عرفات نه تنها یکی از ارکان اصلی مناسک حج است و حج بدون عرفه حج نیست، بلکه این وقوف دارای فضایل بسیار ارزشمندی است.

تمام زائران خانه خدا روز نهم ذی الحجه به این سرزمین مقدس آمده و در آن وقوف می کنند.

در منابع تاریخی آمده است محل وقوف رسول خدا (ص) همان محل وقوف حضرت ابراهیم بوده است. قبیله قریش در دوران جاهلی و آغاز اسلام در عرفات وقوف نمی کردند، زیرا معتقد بودند اهل حرم هستند و باید برخلاف سایر مردم در داخل حرم وقوف یابند، ولی خداوند دستور داد که همه باید در عرفات وقوف پیدا کنند.

عرفات در قرآن

در قرآن کریم نیز نام این سرزمین ذکر شده است: لَیْسَ عَلَیْکُمْ جُنَاحٌ أَن تَبْتَغُواْ فَضْلًا مِّن رَّبِّکُمْ فَإِذَا أَفَضْتُم مِّنْ عَرَفَاتٍ فَاذْکُرُواْ اللّهَ عِندَ الْمَشْعَرِ الْحَرَامِ وَاذْکُرُوهُ کَمَا هَدَاکُمْ وَإِن کُنتُم مِّن قَبْلِهِ لَمِنَ الضَّآلِّینَ؛

شما گناهى نیست که [در سفر حج] از فضل پروردگارتان [روزى خویش] بجویید پس چون از عرفات کوچ نمودید خدا را در مشعر الحرام یاد کنید و یادش کنید که شما را که پیشتر از بیراهان بودید فرا راه آورد . ( سوره بقره، آیه 198)

خطبه پیامبر در عرفات

در سال دهم هجری که پیامبر آخرین حج خود را موسوم به حجة الوداع انجام داد، در سرزمین عرفات برای مسلمانان خطبه ای بسیار مهم ایراد فرمودند که منشور حقوق بین المللی اسلام نام گرفته است.

در این خطبه، آن حضرت برای آخرین بار بر تمامی ارزشهای جاهلی خط بطان کشیدند که خونهای جاهلی را تمام شده و سنتهای گذشته را مطرود ساخت.

ارزشها و دستاوردهای وقوف آگاهانه در عرفات

عرفه روز شناخت و آگاهی است از جمله روز شناخت خدا و صفات الهی

شناخت خود یا خودشناسی

شناخت جهان

شناخت آخرت

شناخت پیامبران

خودسازی با صفات الهی

پرورش نفس با کمالات الهی

توبه و بازگشت به خدای مهربان

منبع :مهر